Louis XVI-stijl
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Architectuur- en decoratiestijl uit de late 18e eeuw (ca. 1770-1800) in Frankrijk en Nederland, gekenmerkt door een terugkeer naar classicistische vormen met nadruk op symmetrie, strakke lijnen en verfijnde, vaak klassieke ornamenten.
Omschrijving
De Louis XVI-stijl, ook bekend als Louis Seize-stijl, vertegenwoordigt een overgang van de uitbundige rococo naar een meer ingetogen en op de klassieke oudheid geïnspireerde vormgeving. Deze stijl bloeide tijdens de regeerperiode van Lodewijk XVI in Frankrijk (1774-1792) en verspreidde zich naar andere Europese landen, waaronder Nederland. Kenmerkend zijn de strakke, symmetrische composities en het gebruik van elementen uit de klassieke architectuur, zoals zuilen, pilasters, frontons en kroonlijsten. Decoratieve motieven omvatten vaak guirlandes (festoenen), rozetten, vazen en gebeeldhouwde hoofden. In Nederland werd de stijl toegepast in het laatste kwart van de 18e eeuw. Waar de rococo zich goed leende voor de Nederlandse hals- en klokgevels, past de strakke Louis XVI-stijl beter bij lijstgevels. Deze lijstgevels werden vaak bekroond met een rechte kroonlijst, soms voorzien van een driehoekig fronton of versierd met festoenen. Het puntdak werd aan het oog onttrokken door een klein schilddak, een groot fronton of een combinatie van beide.
Toepassingen en Voorbeelden
De Louis XVI-stijl is terug te vinden in diverse gebouwtypen. In Parijs is het Hôtel de la Monnaie (1771-1776) een belangrijk voorbeeld van civiele architectuur in deze stijl. Ook het theater van Besançon (1775) en het Château de Bénouville illustreren de geometrische architectuur en het gebruik van klassieke elementen zoals Korinthische zuilen. In Nederland zijn er eveneens voorbeelden van gebouwen in Louis XVI-stijl, zoals de Muiderpoort (1769-1771) in Amsterdam, ontworpen door Cornelis Rauws, en Paviljoen Welgelegen (1786-1789) in Haarlem. Stadswoningen uit deze periode kunnen ook kenmerken van de Louis XVI-stijl vertonen, zoals te zien is bij een groep huizen in Leuven gedateerd 1780, met penanten, kroonlijsten en dieperliggende vensters.
Materialen en Decoratie
Voor de constructie en afwerking in de Louis XVI-stijl werden diverse materialen gebruikt. Marmer, hout en verguld brons waren populair voor zowel architectuur als interieur. Decoraties waren verfijnd en geïnspireerd op de klassieke oudheid. Naast architectonische elementen werden motieven als laurierbladeren, acanthusbladeren, rozetten en vlechtbanden toegepast als ornamenten. In meubelontwerp uitte de stijl zich in strakke lijnen, symmetrie en verfijnde details, vaak met taps toelopende poten die eindigden in huizen versierd met rozetten.
Vergelijkbare termen
Neoclassicisme
Gebruikte bronnen: